16: O miłości do życia

Oczytana

"O miłości do życia" - Erich Fromm
Erich Fromm - niemiecki filozof, socjolog, psycholog i psychoanalityk[ pochodzenia żydowskiego.
Cytaty z książki, o których mówię w odcinku:
Jest to bardzo dziwne w naszej kulturze: robimy wszystko, aby czas ocalić, oszczędzić, a gdy już go ocaliliśmy lub zaoszczędziliśmy, zabijamy go, ponieważ nie wiemy, co z nim począć.
Radość działania - bycie aktywnym może nieść ze sobą radość wynikającą z czerpania przyjemności ze swego działania, i nie dlatego, że człowiek potrzebuje tego czy owego, tylko, że sam akt tworzenia, prezentowania swoich zdolności sprawia radość.
Prawdziwa radość wynika z prawdziwej aktywności, a prawdziwa aktywność jest przejawem, rozwijaniem ludzkich zdolności.
Ludzie zawsze mieli potrzeby: chcieli jeść i pić, mieszkać w pięknych domach itd. Ale jeśli się dziś państwo rozglądniecie wokół siebie to zauważycie rosnące znaczenie reklamy i opakowania. Pragnienia ludzie nie wypływają prawie już z nich samych, tylko są rozbudzane i sterowane z zewnątrz. Także ktoś, komu dobrze się powodzi, wydaje się sobie ubogi w obliczu masy asortymentu, którego powinien potrzebować.
Nasz czas wolny jest przeważnie tylko porą lenistwa. Chętnie daje on nam iluzję władzy, poprzez to, że naciskając przycisk w telewizorze, sprowadzamy sobie świat do domu lub wsiadamy w auto i sto koni mechanicznych motoru mylimy z potencją. Człowiek prawdziwy czas wolny ma w takiej mierze, w jakiej zaspokaja potrzeby zakorzenione w nim i prowadzące do rozwoju jego aktywności. Dlatego praca musi przestać być nudna i monotonna. Problem organizacji pracy brzmi: Jak można uczynić pracę ciekawą, zajmującą, żywą?
Raczej każdy z osobna powinien spróbować dokonać dla siebie podsumowania z przemyśleniem takiej kwestii: „Żyjesz tylko przez krótki czas - kim jesteś i czego właściwie pragniesz?”.
Wielu ludzi byłoby zdolnych do działań twórczych, ale w ciągu dnia tak bardzo znajdują się pod presją społeczną - pod presją tego co „trzeba”, że nie mają odwagi by być sobą i by samemu coś stworzyć.
Życie jest bezwartościowe, jeśli ktoś chce zarabiać tylko na chleb, życie musi mieć także jakiś sens, życie musi służyć rozwojowi człowieka.
Większość ludzi nie jest gotowa do zmian. Chcą tylko sobie udowodnić, że nie potrzebują zmiany. Zmienić powinni się inni. W zasadzie można bez przesady stwierdzić, że duża część naszej energii jest pożytkowana na wypieranie i stawianie oporu, gdy ktoś naruszy to co wyparte. Jest to oczywiście ogromne marnotrastwo energii, które utrudnia wielu ludziom skierowanie swoich zasobów i umiejętności na pożyteczne cele.
Ten kto boi się wysiłku lub choćby nawet frustracji czy cierpienia, ten nic nigdy nie osiągnie.
W coraz większym stopniu czynimy to co ma jakiś cel, co kończy się jakimś skutkiem. Chodzi o pieniądze, sławę, czy też naszą wędrówkę po szczeblach drabiny społecznej. Niemal nie robimy już rzeczy, które pozbawione są celu. Człowiek zapomniał, że takie działanie jest możliwe i że należałoby go sobie życzyć i że przede wszystkim jest to działanie piękne. Najpiękniejszą rzeczą w życiu jest wyrażanie swoich własnych sił, i to nie po to, by spełnić jakiś cel, ale dla samego aktu wyrażania.
Nie da się przeprowadzić poważnej rozmowy w taki sposób, aby obie strony coś nie przeżyły albo aby coś się nie zmieniło w obu tych osobach. Jeżeli dwie osoby rozmawiają ze sobą i żadna z nich po rozmowie nie jest inna, to znaczy, że rozmowy nie było. Wszystko, do czego doszło między nimi to była zaledwie wymiana słów.
Struktura mózgu pozwala człowiekowi na coś bardzo wyjątkowego. Pozwala nam określić cele i powodować by jego namiętności służyły tym celom. Ten, kto kroczy taką drogą, ten uczy się sprzeciwu, nie tylko wobec wielkiej tyranii, jak to było w przypadku Hitlera, ale także „drobnych tyranii”, tyranii pełzających, biurokratyzacji, wyobcowania w codziennym życiu. Dzisiaj ten sprzeciw jest dużo trudniejszy niż kiedykolwiek wcześniej, ponieważ ta drobna tyrania jest wytwarzana przez całą strukturę społeczną, w której człowiek w coraz większym stopniu staje się numerem, trybikiem, niewielkim statystą w biurokratycznej konstytucji, w której nie ponosi żadnej odpowiedzialności, w której nie podejmuje żadnych decyzji, w której, ogólnie biorąc, robi tylko to, co zleci mu biurokratyczna maszyna, i w której coraz mniej sam myśli, sam czuje i sam kształtuje.
Ponieważ człowiek jest wyposażony w rozum, może krytycznie analizować swoje doświadczenie i rozpoznawać co służy jego rozwojowi, a co ten rozwój hamuje. Człowiek dąży do możliwie harmonijnego rozwoju wszystkich swoich duchowych i cielesnych sił w celu uzyskania najlepszego możliwie stanu. Przeciwieństwem takiego optymalnego stanu jest przygnębienie i depresja, jak to przedstawił Spinoza. Według niego radość jest wytworem rozumu, a depresja i przygnębienie skutkiem niewłaściwego sposobu życia.